Ketose is een grote kostenpost
Het is een veel voorkomende aandoening bij melkvee: ketose, ook wel slepende melkziekte genoemd. Uit onderzoek is gebleken dat in de eerste twee maanden na afkalven ruim één op de tien koeien lijdt aan klinische ketose (Veeteelt, 2 februari 2012). Het percentage koeien dat lijdt aan subklinische ketose ligt nóg veel hoger. Kosten van slepende melkziekte kunnen oplopen tot maar liefst € 600 per koe per lactatie. Reden genoeg om er alles aan te doen om slepende melkziekte op het bedrijf aan te pakken.
Hoe ontstaat ketose?
Ketose is het gevolg van een negatieve energiebalans. Dit ontstaat omdat de koe na het afkalven grote hoeveelheden melk begint te produceren. De voeropname blijft echter vaak achter, waardoor de koe onvoldoende energie binnenkrijgt. Dit is ook duidelijk te zien in onderstaande figuur “Negatieve energiebalans melkvee”. Duidelijk zichtbaar is dat bij het begin van de lactatie de energiebehoefte hoger is dan via de drogestofopname wordt aangeleverd.
Bovenstaande afbeelding: Schematische weergaven negatieve energiebalans melkvee
Koeien die in een negatieve energie balans zitten, spreken hun vetreserves aan voor de energievoorziening. Bij dit proces worden ketonen (aceton, beta-hydroxyboterzuur (BHBZ)) gevormd. Wanneer het gehalte aan ketonlichamen boven een bepaald niveau komt (BHBZ > 1,20 mmol per liter) spreken we van ketose. Het lichaam kan kleine hoeveelheden ketonen verwerken, maar bij grotere hoeveelheden lukt de verwerking niet meer en stapelen de ketonen zich op in het lichaam (ketose).
Signalen van slepende melkziekte
Koeien met ketose nemen onvoldoende krachtvoer op, ze worden traag, de melkgift blijft achter bij de verwachting, de mest wordt dikker én de conditie neemt af. Ook worden de dieren meer vatbaar voor andere aandoeningen zoals baarmoederontsteking en lebmaagdraaiing. Ernstige gevallen van ketose zijn herkenbaar aan een typische acetongeur in de uitademingslucht.
Het uiteindelijke effect is groot; zo laat het schema zien wat de gevolgen zijn als de Calcium voorziening en immuun functie onvoldoende zijn na het afkalven.
Pijltje ▼ = afnemend Pijltje ▲ = toenemend
Effectieve behandeling van ketose
Belangrijk bij slepende melkziekte is om de koe te voorzien van voldoende energie. Dit kan door middel van het rantsoen, maar bijsturing met producten zoals propyleenglycol of glycerol is ook een goede optie. Ook kan één van de oplossingen worden gezocht in de droogstand. Als de koe door een goede droogstandsperiode voldoende drogestof kan opnemen bij de start van de lactatie zal er minder vaak melkziekte optreden, waardoor de voeropname beter op peil blijft. Dit zal de negatieve energiebalans verminderen, zodat ketose minder vaak optreedt.
